масштаб

масштаб
(нем. mas – өлшем және stab – таяқ)
бейнеленген объект кесінділері ұзындығының оларға сәйкес натурал (шынайы) кесінділердің ұзындығына қатынасы. Бейнеленген және түпнұсқа өлшемдерінің арақатынасына қарай кішірейту масштабы ажыратылады. Әскери істе М. картографияда, карталардың барлық түрлерін, аэрофотосуреттерді, фотосызбалар мен фотожоспарларды, жергілікті жердің жоспарларын, пішіндерін және макеттерін жасау кезінде фотограмметрияда, сондай-ақ қару-жарақтың, әскери техниканың, инженерлік ғимараттар мен басқа да объектілердің сызулары мен макеттерін әзірлеу кезінде кеңінен пайдаланылады. М. сандық қатынаспен берілуі немесе графикамен бейнеленуі мүмкін және осыған сәйкес сандық немесе графикалық болады. Сандық М. үлгілері: 1:2, 1:5000 (кішірейту масштабы) және 5:1 (ұлғайту масштабы). Графикалық М. сызықтық, пропорцио-налдық, сыналық және көлденең болып бөлінеді. Сызықтық М. – сәйкес соңғы натурал шамалардың мәндері соңғы жақтарында жазылған тік, тең бөліктерге бөлінген кесінді. Кесіндінің бір бөлігінің ұзындығы масштаб негізі деп, ал негізге сәйкес түпнұсқадағы қашықтық оның шамасы деп аталады. Сызықтық М., әдетте, сызудың, картаның әрбір парағында (топографиялық карталарда әрқашан да жиек астында оң жақ шетте) жазылады. Пропорционалдық М. – сызықтық өлшемдерді бір масштабтан екіншісіне ауыстыруға арналған кесте (график). Көлденең М. – кесінділердің пропорционалдық бөлігіне негізделген кесте карталар мен сызулардағы сызықтық өлшеулердің дәлдігі үшін пайдаланылады. Карта (аэрофотосурет) масштабы — картадағы (аэрофтосуреттегі) сызық ұзындығының жергілікті жердегі сәйкес сызықтық жазық қалыптағы ұзындығына қатысты. Картаның картографиялық проекциялармен тығыз байланысты басты және жеке масштабтары болады. Басты немесе жалпы масштаб — жер эллипсоидын жазық бетінде бейнелеу кезіндегі оның жалпы кішірею дәрежесі. Жеке масштаб деп картадағы шексіз кіші кесіндінің (dө) жер эллипсоидының М=dө/ds бетіндегі сәйкес шексіз кіші кесіндіге (ds) қатысы аталады. Жалпы жағдайда жеке масштаб ауыспалы шама және жағдай (қалып) функциясы болып табылады.

Казахский толковый терминологический словарь по военному делу. — Мектеп.

Игры ⚽ Поможем написать реферат
Синонимы:
, , , , , , , , ,


Полезное


Смотреть что такое "масштаб" в других словарях:

  • МАСШТАБ — (нем. Masstaq, от нем. Mass мера). 1) мерило, мера линейная, принятая при чертежах в уменьшенном виде. 2) в артиллерии: медная линейка с обозначением на ней калибра орудий, снарядов и употребительнейших мер в артиллерии. Словарь иностранных слов …   Словарь иностранных слов русского языка

  • Масштаб — – отношение длины данной линии, изображенной на чертеже, плане или карте, к длине ее в натуре. [Словарь основных терминов, необходимых при проектировании, строительстве и эксплуатации автомобильных дорог.] Масштаб – это отношение… …   Энциклопедия терминов, определений и пояснений строительных материалов

  • масштаб — См …   Словарь синонимов

  • Масштаб — отношение линейных размеров изображенного на карте, аэрофотоснимке и т. д предмета к его размерам в натуре. Различают масштаб уменьшения и увеличения, может быть выражен численным отношением (численный масштаб) или изображен графически… …   Морской словарь

  • МАСШТАБ — [аш] (или маштаб), масштаба, муж. (нем. Masstab). 1. Отношение уменьшенных расстояний и размеров на карте и чертеже к действительным. Географическая карта крупного масштаба. Масштаб 10 верст в дюйме. В десятиверстном масштабе. 2. Мера. В большом …   Толковый словарь Ушакова

  • масштаб 1:1 — полный масштаб — [А.С.Гольдберг. Англо русский энергетический словарь. 2006 г.] Тематики энергетика в целом Синонимы полный масштаб EN full scale …   Справочник технического переводчика

  • МАСШТАБ — (нем. Ma?stab) отношение длины линии на чертеже, плане или карте к длине соответствующей линии в натуре. Обозначается в виде дроби, числитель которой равен единице, а знаменатель числу, показывающему степень уменьшения длин линий (напр., 1 : 100… …   Большой Энциклопедический словарь

  • Масштаб —         (нем. Maβstab; от Maβ мера и Stab палка * a. scale; н. Maβstab, Skala; ф. echelle; и. escala) отношение длины линии на чертеже, плане, карте, предметной модели к длине соответствующей линии в натуре. Ha геогр. картах различают главный M.… …   Геологическая энциклопедия

  • МАСШТАБ — (от нем. Ma?stab) англ. scale; нем. Ma?stab. 1. Отношение линейных размеров объекта, изображенного на чертеже, плане, карте к его размерам в натуре. 2. Размеры, относительная величина ч. л. (напр., масштаб цен). Antinazi. Энциклопедия социологии …   Энциклопедия социологии

  • МАСШТАБ — (немецкое Mabstab), отношение длины линии на чертеже, плане или карте к длине соответствующей линии в натуре. Обозначается в виде дроби, числитель которой равен единице, а знаменатель числу, показывающему степень уменьшения длин линий (например,… …   Современная энциклопедия

  • МАСШТАБ — МАСШТАБ, а, муж. 1. Отношение длины линий на карте, чертеже к действительной длине. М. 25 километров в сантиметре. 2. Размах, охват, значение. Широкий м. работ. В мировом масштабе. | прил. масштабный, ая, ое. Масштабная линейка. Масштабная… …   Толковый словарь Ожегова


Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»